जन्मका आधारमा नागरिकता लिनेहरूका सन्तान चार लाखको हाराहारी र बाबुको पहिचान नखुलेको आमाबाट जन्मेका सन्तान करिब एक लाख रहेको अनुमान
२४ असार , काठमाडौं । नयाँ नागरिकता ऐनअनुसार मुलुकभर झन्डै ११ हजार नयाँ नागरिकता वितरण भएका छन् । राष्ट्रपतिबाट प्रमाणीकरण भएको नागरिकता विधेयक लागू गर्न मिल्ने गरी ७ असारमा सर्वोच्च अदालतले बाटो खुला गरेपछि नयाँ कानुनअनुसार देशभर नागरिकता वितरण सुरु भएको थियो ।
गृह मन्त्रालयको तथ्यांकअनुसार नयाँ ऐन लागू भएपछि मुलुकभर १० हजार नौ सय ११ जनाले नेपाली नागरिकता लिएका छन् । नयाँ कानुनअनुसार विशेष गरी जन्मका आधारमा नेपाली नागरिकता लिएकाका सन्तान र बाबुको पहिचान नखुलेका नेपाली आमाबाट जन्मेका सन्तानलाई नेपाली नागरिकता वितरण सुरु गरिएको थियो ।
गृह मन्त्रालयस्थित नागरिकता शाखाका उपसचिव कृष्ण कटुवालले नागरिकतासम्बन्धी ऐन लागू भएपछि मुलुकभर झन्डै ११ हजारले नयाँ नागरिकता प्राप्त गरेको बताए । ‘नागरिकतासम्बन्धी विधेयक राष्ट्रपतिबाट प्रमाणित भयो । त्यसलगत्तै राजपत्रमा प्रकाशित भयो । महिना दिनको रेकर्ड हेर्दा मुलुकभर झन्डै ११ हजारले नयाँ नागरिकता प्राप्त गरेका छन् । यो संख्या दैनिक वृद्धि भइरहेको छ,’ उनले भने ।
गत १७ जेठमा राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले नागरिकता विधेयक प्रमाणीकरण गरेका थिए । विधेयक राजपत्रमा प्रकाशित भएलगत्तै नागरिकता वितरण सुरु भएको थियो । तर, सर्वोच्चमा रिट परेपछि सुरुमा अदालतले यसलाई लागू नगर्न अल्पकालीन अन्तरिम आदेश दिएको थियो । तर, सर्वोच्चले ७ असारमा नयाँ ऐन कार्यान्वयनका लागि बाटो खुला गरेपछि बल्ल नागरिकता वितरणले गति लिएको थियो ।
गृहको तथ्यांकअनुसार नयाँ ऐनअनुसार सबैभन्दा धेरै मधेसका जिल्लामा नयाँ नागरिकता वितरण भएका छन् । गृहका उपसचिव कटुवालका अनुसार नयाँ ऐनअनुसार मुलुकभर २९ जिल्लाबाट नागरिकता वितरण भएको र जसमध्ये धेरैजसो तराई–मधेसका जिल्ला छन् ।
नयाँ ऐनअनुसार नागरिकता वितरण गरिएका २९ जिल्लामध्ये नयाँ नागरिकता लिने सबैभन्दा धेरै मोरङबाट छन् । यस अवधिमा मोरङबाट मात्रै एक हजार आठ सय ८४ जनाले नागरिकता लिएका छन् । त्यसपछि सबैभन्दा धेरै नागरिकता बर्दियाबाट वितरण भएका छन् । तथ्यांकअनुसार बर्दियामा एक हजार पाँच सय ६७ जनालाई नागरिकता वितरण गरिएको छ ।
त्यस्तै, यस अवधिमा सर्लाहीबाट एक हजार ७४, रुपन्देहीबाट नौ सय ६६, झापाबाट पाँच सय २५, सुनसरीबाट चार सय २७, सिराहाबाट ६ सय ६, धनुषाबाट पाँच सय ७६, महोत्तरीबाट ६ सय ७३, रौतहटबाट दुई सय ३६, बाराबाट एक सय ६५, पर्साबाट ६ सय ५०, चितवनबाट एक सय २९ र नवलपरासी (पश्चिम)बाट पाँच सय ४३ लाई नागरिकता वितरण गरिएको छ ।
नेपालको संविधान २०७२ मा जन्मसिद्ध नेपाली नागरिकका सन्तान, बाबुको पहिचान नखुलेका नेपाली आमाबाट जन्मेका सन्तानले वंशजका आधारमा नगरिकता लिन सक्ने व्यवस्था गरिएको छ । तर, विविध विवादका कारण कानुन बन्न नसक्दा उनीहरूले नागरिकता पाउन सकेका थिए ।
गृहका अनुसार मुलुकभर जन्मका आधारमा नागरिकता लिएकाहरूको संख्या करिब एक लाख ९० हजार छ । उनीहरूबाट जन्मेका कुनै पनि सन्तानले नेपाली नागरिकता लिन सकेका थिएन । उनीहरूका सन्तान चार लाखको हाराहारीमा रहेको गृहको आँकडा छ । जसकारण राज्यबाट प्रदत्त न्यूनतम अधिकार उपभोग गर्नबाट उनीहरू वञ्चित थिए ।
त्यस्तै, बाबुको पहिचान नखुलेको आमाबाट जन्मेका सन्तानले पनि नागरिकता प्राप्त गर्न सकेका थिएनन् । उनीहरूसमेतको संख्या जोड्दा मुलुकभर पाँच लाखभन्दा धेरै नागरिकताविहीन हुने अवस्थामा पुगेको सरकारी आँकडा छ ।
